Axis mundi: kapliczki i krzyże przydrożne. Wernisaż wystawy w MCK Sokół

Działania twórcze ukierunkowano w nim (w projekcie) na rejestrację aktywności lokalnych społeczności na terenie Małopolski w kontekście zanikającego zwyczaju modlitw przy kapliczkach i krzyżach przydrożnych, które stanowią jeden z najbardziej charakterystycznych elementów polskiego krajobrazu kulturowego […]. Projekt nie jest katalogiem kapliczek. Istotę cyklu stanowi refleksja nad relacją: człowiek-natura-sacrum. Ważną rolę pełni w nim temat oddziaływania przestrzeni, w tym zagadnienie krajobrazu, jako czynnika kształtującego przeżycia duchowe oraz więzy wspólnotowe. Już 14 stycznia o godz. 18:00 w MCK Sokół odbędzie się wernisaż prac Krzysztofa Ligęzy. Wstęp jest bezpłatny. Wystawa potrwa do 13 lutego 2022 r.

Czytaj również: Zbierają na budowę nowej świątyni. Wyjątkowy Koncert Noworoczny przed nami, gwiazdą Kordian

– Zapraszam na kolejną odsłonę mojego wieloletniego projektu Axis mundi: kapliczki i krzyże przydrożne w nowej aranżacji. 53 prace, w tym w dużych formatach. Nie wszystko uda się pokazać tym razem, np. panoram w rozmiarze 180 cm, ale może jeszcze kiedyś… Do zobaczenia w Nowym Sączu! – informuje Krzysztof Ligęza.

Tradycja modlitw przy obiektach tzw. małej architektury sakralnej ma swoje źródło zarówno w religii chrześcijańskiej, jak i wierzeniach przedchrześcijańskich. Z uwagi na jej proweniencję istotna jest topografia przestrzeni. Wizualnej analizie poddano usytuowanie, specyfikę obiektów, wygląd i zachowanie wiernych, a także aspekty związane z postrzeganiem i odczuwaniem czasu w jego antropologicznym wymiarze (cykliczność i linearność). Zróżnicowana topografia oraz otoczenie kapliczek i krzyży przywodzą na myśl ideę środka: osi kosmicznej – axis mundi, którą spopularyzował wybitny religioznawca, Mircea Eliade. W rozważaniach nad sakralnym wymiarem czasu i przestrzeni Eliade zwrócił uwagę na wielorakie formy przejawiania się świętości, analizując je w szerokim kontekście antropologicznym (archetypy, mity i symbole).

Czym jest „oś świata”? To sfera, w której następuje przemiana chaosu w kosmos – rzeczywistość uporządkowaną. Obszar szczególny, gdzie niebo łączy się z ziemią, wymiar materialny przenika się z duchowym, lokalny z uniwersalnym, a doczesność z wiecznością. Symboliczne „środki świata” objawiają jego świętość, zarazem służą przywracaniu odwiecznych wartości. Eliade wielokrotnie podkreślał, że ludzka tęsknota za „pełnią bytu” wiąże się z odniesieniem do przestrzeni o wymiarze sakralnym. Tęsknota ta od zarania dziejów nieustannie przejawia się w wielu kulturach i religiach. Najpełniejszy wyraz znajduje w archetypie raju: mitycznym centrum, miejscu zgodnej egzystencji wszystkich stworzeń, pierwotnym w swej harmonii, świętym i naznaczonym bożą obecnością. Ślady toposu tęsknoty za rajem można znaleźć już w wierzeniach ludzi z epoki mezolitu (8 tysięcy lat p. n. e.). Również i chrześcijaństwo jest przepełnione nostalgią za rajem utraconym. Jego bramy otwiera ponownie Chrystus poprzez śmierć na krzyżu, który stał się drzewem żywota.

Axis mundi: kapliczki i krzyże przydrożne
Projekt multimedialny (fotografie, panoramy 3D, nagrania dźwiękowe), wykonywany w latach 2012-2019, zogniskowany na wizualnej analizie relacji czasoprzestrzennych oraz aspektach antropologicznych zanikającego zwyczaju modlitw przy kapliczkach i krzyżach przydrożnych. Celem projektu jest rejestracja aktywności lokalnych społeczności w kontekście uniwersalizmu przeżyć o charakterze religijnym oraz eksploracja zróżnicowanych ról pełnionych przez krajobraz jako element kształtujący tożsamość kulturową. Ważnym zagadnieniem jest dla mnie refleksja nad kwestią postrzegania przestrzeni, jej wymiaru sakralnego, zwłaszcza w kontekście toposu i symboliki centrum (axis mundi), jak również archetypu raju – mitycznego miejsca jedności wszystkich stworzeń; pierwotnego, świętego w swej harmonii, naznaczonego Bożą obecnością. Wspomniane motywy od zarania dziejów nieustannie przejawiają się w wielu kulturach i religiach.

Rocznik ’79. Od dziecka zafascynowany tym, iż człowiek postrzega przestrzeń w sposób prawdopodobnie niedostępny dla innych stworzeń. Ta wyjątkowa, ludzka zdolność związana jest z odczuwaniem symbolicznego wymiaru świata. W rzeczywistości to flirt światłości i świadomości oraz relacja: człowiek-natura-sacrum od zawsze elektryzowały go najbardziej. Najczęściej fotografuje krajobraz, jako pole niezwykle otwarte (zarówno fizycznie, jak i semantycznie), ale nie stroni od innych obrazów. Podczas pracy lubi posługiwać się intuicją, nadzieją i wyobraźnią. Inny sprzęt ma dla niego znaczenie tylko wtedy, gdy działa. Ponownie odczytując słynne zdanie „Są rzeczy na niebie i na ziemi, o których nie śniło się filozofom”, cieszy się, że w XXI w. jest ich nadal mnóstwo. 

źródło: MCK Sokół | www.KrzysztofLigeza.com
fot.: Krzysztof Ligęza