Wodociągowe wspomnienia sprzed 100 lat
Czytaj również: Historia Starego Sącza spisana na nowo
Zanim Rada Miasta podjęła decyzję o budowie wodociągu, dwa lata trwały dyskusje i polemiki. Przeciwnicy inwestycji podnosili jej wysokie koszty oraz przedstawiali alternatywne projekty, nie poparte jednak badaniami i analizami. Krytyka płynęła przede wszystkim od oponentów politycznych i kandydatów na radnych – w tamtym czasie odbyły się wybory uzupełniające do Rady Miasta. Pretendujący do funkcji radnych nie wahali się użyć w walce o stanowisko ważnych projektów inwestycyjnych, w tym właśnie planowanego przedsięwzięcia wodociągowego. Do walki włączyło się także popularne pismo „Mieszczanin”, które nie szczędziło krytyki Władysławowi Barbackiemu i jego współpracownikom. Burmistrz miał przeciwko sobie również Towarzystwo Właścicieli Realności, które stanowiło dużą siłę opozycyjną. Władze miasta broniły się analizami, publikacjami dla mieszkańców wyjaśniającymi potrzebę przeprowadzenia inwestycji. Burmistrz Barbacki zaprosił nawet do Nowego Sącza wybitnych ekspertów, którzy jednoznacznie opowiedzieli się za projektem inżyniera Kazimierza Górskiego. W końcu po licznych debatach w wrześniu 1908 r. 25 radnych (spośród 26 obecnych) podjęło decyzję o budowie wodociągu miejskiego według projektu inż. Górskiego i pod kierownictwem inż. Romana Ingardena. Decyzja Rady Miasta nie ucięła polemik, ale zdecydowanie zbliżyła Nowy Sącz do rozpoczęcia inwestycji.
Budowa wodociągu w mieście rozpoczęła się na wiosnę 1911 r. Prace były prowadzone bardzo sprawnie i szybko, dlatego już w czerwcu 1912 r. uruchomiono pompy wodociągowe w Świniarsku, które tłoczyły wodę do zbiornika na wzgórzu Roszkowice. Następnie przystąpiono do prac związanych z przyłączeniem budynków do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej (ta ostatnia również została zbudowana w tamtym okresie). Prace przerwał wybuch I wojny światowej.
Do dziś przetrwały z tamtego okresu dwa sztandarowe obiekty, czyli zbiornik wody czystej w Roszkowicach i zakład pomp w Świniarsku. Znajdują się w bardzo dobrym stanie. Nie wymagają gruntownych remontów. Co rano ze zbiornika w Roszkowicach woda płynie do kranów mieszkańców Nowego Sącza. Ludzie, którzy z ogromnym zaangażowaniem forsowali inwestycję wodociągową w początkach XX w. stworzyli przedsięwzięcie, które przetrwało już ponad 100 lat i pewnie nie podda się czasowi przez następne stulecie.
Ważne postaci dla rozwoju sieci wodociągowej w początkach XX w.
Lucjan Lipiński – urodził się w 1840 r. we Lwowie, a zmarł w 1922 r. w Krakowie. W 1874 r. otworzył w Nowym Sączu kancelarię notarialną. W 1894 r. został wybrany przez Radę Miasta na burmistrza (do 1899 r.). Z jego inicjatywy: rozpoczęto prace nad poszukiwaniem źródeł wody, wybudowano nowy ratusz, odbudowano po pożarze 149 murowanych domów, rozbudowano koszary wojskowe, odsłonięto na Plantach pomnik Adama Mickiewicza i otwarto szkołę imienia wielkiego wieszcza oraz zrealizowano budowę kościoła kolejowego.
Władysław Barbacki – urodził się w 1854 r. w Słopnicach Królewskich (powiat limanowski), a zmarł w 1938 r. w Nowym Sączu. W 1886 r. otworzył Nowym Sączu kancelarię adwokacką. Urząd burmistrza objął w 1900 r. (do 1918 r.). Inwestycje, które przeprowadził: budowa wodociągu i kanalizacji, zaprowadzenie elektryczności, budowa Miejskiego Zakładu Energetycznego oraz szpitala przy ulicy Młyńskiej i dworca kolejowego.
Kazimierz Górski – urodził się w 1872 r. w Czerminie koło Jasła, a zmarł w 1952 r. Inżynier miejski w latach 1904 – 1925. Sprawował nadzór nad budową wodociągu, kanalizacji i elektrowni w Nowy Sączu. W 1926 r. objął stanowisko podsekretarza w Ministerstwie Robót Publicznych. Uczestniczył w organizacji wielkich robót inwestycyjnych w kraju. Współdziałał w opracowaniu ustaw i rozporządzeń. Pozostawił po sobie wiele innowacyjnych projektów inżynierskich związanych z Nowym Sączem, w tym plan budowy obwodnicy nad rzeką Kamienicą.
Roman Ingarden – urodził się w Bojanach na Bukowinie w 1852 r., a zmarł w 1926 r. w Krakowie. Inżynier, absolwent Wydziału Inżynierii Politechniki Wiedeńskiej. W latach 1886-1889 przeprowadził pomiary Wisły i opracował projekt jej regulacji. Twórca wodociągu w Krakowie, brał udział w pracach wodociągowych w Tarnowie, Nowym Sączu. Szef sekcji regulacji rzek w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. Brał udział w rokowaniach z Niemcami w sprawie ustalenia granicy Polski w dolnej Wiśle. W 1925 r. otrzymał tytuł doktora honorowego nauk technicznych.
Walenty Cyło – urodził się 1883 r. w Przybyszówce w powiecie rzeszowskim, a zmarł 1967 w Nowym Sączu. Inżynier budownictwa i hydrotechniki, absolwent Politechniki we Lwowie. Od 1911 r. współpracownik inż. Kazimierza Górskiego, kierownik m.in. budowy ujęcia w Świniarsku. Po I wojnie światowej inżynier miejski odpowiedzialny za sprawy drogowe, następnie kierownik Miejskiego Urzędu Budownictwa. Opracował projektu budowlany wodociągu w Tyliczu i Piwnicznej, nadzorował budowę wodociągu w Szczawnicy. Doprowadził do wydania I tomu „Rocznika Sądeckiego” w 1939 r. oraz tomu II w 1949 r.
Roman Gdesz – urodził się w 1875 r. w Miechowie, zmarł po 1 września 1939 r. (jego los nie jest znany). Inżynier budowlany, absolwent Wyższej Szkoły Przemysłowej w Łodzi. W latach 1902-1903 pracował w Miejskim Zakładzie Wodociągowym we Lwowie. W 1906 r. zamieszkał w Nowym Sączu. Uczestniczył w opracowaniu najważniejszych inwestycji miejskich. Po wybudowaniu wodociągu został pierwszym kierownikiem zakładu wodociągowego. W 1908 r. wraz z Kazimierzem Drewnowskim dokonał pierwszego wejścia północno-wschodnią ścianą Zachodniego Kościelca.
Materiał przygotowany na podstawie publikacji „100 lat sądeckich wodociągów”, Jerzy Leśniak, Leszek Migrała, Nowy Sącz 2012 r.