Zakończył się projekt pn. „Konserwacja i remont obiektów zabytkowych Sądeckiego Parku Etnograficznego w Nowym Sączu”

Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu zakończyło projekt pod nazwą „Konserwacja i remont obiektów zabytkowych Sądeckiego Parku Etnograficznego w Nowym Sączu”. Sądecki skansen, obchodzący w 2015 roku swoje czterdzieste urodziny, doczekał się zakrojonego na szeroką skalę programu rewitalizacji. O skali projektu świadczy zarówno zakres przeprowadzonych prac, jak i wydana na nie kwota. Z całkowitej sumy 3.250 901,01 złotych wkład Funduszy Europejskich to 1 846 640,45 złotych, wkład Województwa Małopolskiego – 559 125,36 złotych, a wkład beneficjenta (muzeum) – 845 135,20 złotych.

Czytaj również: Nowy Sącz: Jarmark Bożonarodzeniowy na rynku to choinki i stroiki czyli przedsmak świąt! [ZDJĘCIA]

– Nasza instytucja jako jedna z największych w województwie małopolskim jest pionierem, jeśli chodzi o wdrażanie projektów unijnych. Trzy już zrealizowaliśmy, kolejne trzy czekają na realizację. Zrealizowaliśmy największe programy konserwatorskie i rewitalizacyjne w tej części Europy – powiedział Robert Ślusarek, dyrektor Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.

Projekt pod nazwą „Konserwacja i remont obiektów zabytkowych Sądeckiego Parku Etnograficznego w Nowym Sączu” był realizowany z osi 6. „Dziedzictwo regionalne” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020.

Zakres zaplanowanych działań podyktowany był koniecznością utrzymania w jak najlepszym stanie technicznym chałup i obiektów małej architektury, które narażone są na ciągłe oddziaływanie zmiennych warunków atmosferycznych. Dość wspomnieć, że większość zabytkowych budynków w sądeckim skansenie ma ponad sto lat, niektóre ponad dwieście, a dwór z Rdzawy – nawet ponad trzysta lat. Zachowanie dla następnych pokoleń leciwych drewnianych, krytych strzechą lub gontem wiejskich domów wymaga więc szczególnej troski konserwatorskiej i systematycznych nakładów finansowych. Ogółem, w ramach projektu, pracami konserwatorsko-remontowymi objęto 26 zabytków nieruchomych w sektorach lachowskim i góralskim. Polegały one głównie na wymianie pokryć dachowych oraz konserwacji zrębów (wymianie fragmentów spróchniałego drewna, uzupełnieniu uszczelnienia między belkami oraz zapuszczeniu drewna środkami konserwującymi i przeciwgrzybicznymi). W paru przypadkach wzmocniono konstrukcje dachów i podmurówki.

W sektorze lachowskim renowacji poddano: chałupy z Podegrodzia, Rogów i Gostwicy oraz spichlerz z Gostwicy, stodołę z Biegonic, stajnię z Mokrej Wsi, wiatrak z Biczyc, chlewik z Gostwicy, wozówkę z Mokrej Wsi i wiatrak z Kaniny. Prace polegały na wymianie pokryć dachowych ze słomy oraz impregnacji zrębów i konstrukcji dachowych.

Ponadto wymieniono gont na ogrodzeniu kościoła rzymskokatolickiego pw. św. św. Piotra i Pawła z Łososiny Dolnej, zakonserwowano i zaimpregnowano zrąb i konstrukcję dachową świątyni. Przeprowadzono również prace tynkarskie i malarskie oraz wyremontowano stolarkę drzwiową i okienną.

W sektorze góralskim odnowiono: chałupy – z Kamienicy, Obidzy i Zagorzyna; spichlerze – z Zagorzyna, Kiczni; stodoły – z Kamienicy, Obidzy i Zarzecza, a także owczarnię z Zagorzyna, szopkę na żarna z Maszkowic, olejarnię ze Słopnic, stajnię z Kamienicy oraz Szkołę Ludową z Nowego Rybia. W wszystkich obiektach wymieniono pokrycia dachowe ze słomy i zakonserwowano zręby.

Inne osiągnięte efekty:

1. Konserwacja zabytkowej chrzcielnicy pochodzącej z końca XVI wieku, wykonanej w wapieniu pińczowskim.
Przeprowadzono pełną konserwację techniczną i estetyczną powierzchni kamienia, polichromii oraz dekoracji rzeźbiarskich i złoconej nakrywy. Sporządzono pełną dokumentację opisową i fotograficzną prac konserwatorskich.

2. Rozbudowa elektronicznych systemów ochrony obiektów Sądeckiego Parku Etnograficznego.
Zbudowano system kanalizacji teletechnicznej, telewizyjny system dozorowy (CCTV) i System Sygnalizacji Włamań i Napadu.

Zainstalowano kamery w następujących budynkach:
– dwór z Rdzawy
– cerkiew greckokatolicka z Czarnego
– kościół rzymskokatolicki z Łososiny Dolnej
– chałupa z Łosia
– stajnia z Łosia
– budynek magazynu
– dozorcówka
– chałupa z Mszalnicy
– kościół ewangelicki ze Stadeł
– sektor kolonistów niemieckich
– sklepik z pamiątkami
– chałupa z Niecwi

3. Instalacja oświetlenia zewnętrznego dekoracyjnego dla obiektów:
– kościół rzymskokatolicki z Łososiny Dolnej
– dwór szlachecki z Rdzawy
– cerkiew greckokatolicka z Czarnego
– kościół ewangelicki ze Stadeł

4. Instalacja zasilania elektrycznego do chałupy z Mszalnicy.

5. Dostosowanie do potrzeb osób z niepełnosprawnościami dziesięciu zabytkowych obiektów (podjazdy dla wózków umożliwiające przejazd przez wysokie progi).

Sądecki Park Etnograficzny to największe muzeum skansenowskie w Małopolsce, prezentujące architekturę drewnianą i tradycyjną kulturę ludową lokalnych grup etnograficznych – Lachów, Pogórzan i Górali Sądeckich oraz grup etnicznych: Łemków, Niemców i Cyganów. Na powierzchni ok. 21 hektarów znajduje się kilkadziesiąt budynków, m.in. zagrody chłopskie, XVII-wieczny dwór szlachecki z unikalną polichromią we wnętrzach, folwark dworski oraz osiemnastowieczne świątynie: kościół rzymskokatolicki, cerkiew greckokatolicka i kościół ewangelicki. W jednym z sektorów odtworzono zabudowę kolonistów niemieckich z Gołkowic Dolnych, a na skraju lasu małe osiedle Cyganów Karpackich. Ekspozycja skansenu prezentuje chronologiczne, majątkowe i społeczne zróżnicowanie kultury ludowej Sądecczyzny, a wiedzę o tradycji regionu wzbogacają tematyczne wystawy etnograficzne: „Izba weselna i „Maziarstwo łemkowskie”. Tradycyjny charakter ma otoczenie zagród wraz z zakomponowaniem zieleni.

W spotkaniu podsumowującym projekt pod nazwą „Konserwacja i remont obiektów zabytkowych Sądeckiego Parku Etnograficznego w Nowym Sączu” uczestniczyli: Robert Ślusarek – dyrektor Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu, Zofia Pulit – zastępca dyrektora, Sławomir Czop – zastępca dyrektora oraz Janusz Obtułowicz – główny koordynator projektu.

Agnieszka Michalik
Fot.: Agnieszka Michalik