Zjazd „Sokolników” z całej Polski w Zakopanem [Zdjęcia]

Autor miastoNS.pl Z dnia 2022-10-23

W dniach 21-22 października 2022 roku w Zakopanem miał miejsce zjazd kół (gniazd) „Sokoła” z całej Polski. Przypomnijmy że polskie organizacje sokole powstawały na terenie kraju będącego pod zaborami, jakie nastąpiły w latach 1772–1795 oraz terenach historycznie związanych z państwem polskim, a także tam gdzie mieszkała polska mniejszość oraz gdzie emigrowali Polacy.

Czytaj również: Ksiądz Infułat Władysław Lesiak patronem nowego ronda pod zamkiem w Nowym Sączu

Organizacja propagowała sport, gimnastykę i zdrowy styl życia. Postulowała podnoszenie sprawności fizycznej polskiej młodzieży, popularyzowała sporty letnie oraz zimowe, a także wyrabianie tężyzny fizycznej i sił moralnych. Towarzystwo hołdowało ideom olimpijskim zaczerpniętym z antycznych ideałów wychowawczych, co wyrażało motto organizacji „W zdrowym ciele zdrowy duch”.

Do momentu powstania niepodległego państwa polskiego w 1918 roku organizacja nie była jednorodna i istniało początkowo wiele oddzielnych, regionalnych organizacji, głównie działających w trzech zaborach. Scalenie w jednolitą organizację Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” odbyło się na zjeździe 13 kwietnia 1919 roku w Warszawie, który poprzedziły regionalne zjazdy (na Śląsku oraz w Zagłębiu Dąbrowskim w roku 1918) Organizacja pod zaborami funkcjonowała w warunkach represji wszystkich władz zaborczych, szykan oraz aresztowań członków.

Najlepsze warunki działalności ruch sokoli miał w zaborze austriackim, gdzie organizacje sokole powstały najszybciej, były najliczniejsze i gdzie panował wobec Polaków największy liberalizm.

Pierwsze gniazdo (koło) towarzystwa zostało założone 7 lutego 1867 we Lwowie. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” we Lwowie – zwane później „Sokołem Macierzą” – przez okres pierwszych 17 lat działało jako jedyne na ziemiach polskich. Jego kolejne gniazda powstawały pierwotnie w Galicji, gdyż to właśnie w tym zaborze Polacy posiadali największą swobodę działania.

Jako pierwsze poza Lwowem, zawiązały się w 1884 gniazda – filie w Tarnowie i Stanisławowie. Rok następny wzbogacił sokolstwo o cztery nowe, ważne placówki: w Przemyślu, Krakowie, Kołomyi i Tarnopolu. W 1887 roku powstaje filia w Nowym Sączu, w tym samym roku w Jaśle, a w 1889 w Sanoku, w 1892 w Gorlicach.

Wybuch wojny światowej w 1914, spowodował przystąpienie „Sokoła” w Małopolsce do Legionów Polskich – głównie II Brygady pod dowództwem gen Józefa Hallera. Natomiast w „Błekitnej Armii” Hallera było około 6 000 sokolników.

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” jako organizacja znana jest najbardziej z propagowania wychowania fizycznego i sportu w Polsce. Jest najstarszym polskim towarzystwem gimnastycznym. W działalność statutową wpisane było również zbieranie funduszy oraz budowa obiektów sportowych tzw. „sokolni”, które przeznaczono do ćwiczeń. W skład kompleksów sportowych budowanych przez towarzystwo wchodziły sale gimnastyczne, bieżnie, boiska oraz stadiony. „Sokół” przeznaczał również własne środki na wyposażenie sal w przyrządy oraz przybory gimnastyczne. Podczas swojej stuletniej działalności organizacjom sokolskim udało się stworzyć rozbudowaną sieć infrastruktury służącej do uprawiania sportu w przedwojennej Polsce. Dzięki niej „Sokół” mógł organizować szereg imprez sportowych oraz zawodów inicjując w Polsce rozwój sportu.

W oparciu o bazę obiektów Towarzystwo „Sokół” założyło w Polsce wiele sekcji oraz klubów sportowych, które istnieją do dnia dzisiejszego. „Sokół” działał w okresie zaborów, po odzyskaniu niepodległości i w całym okresie międzywojennym XX w. Został zdelegalizowany przez komunistów, po II wojnie światowej i zakazany w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Pierwsze gniazda reaktywowanego „Sokoła” zaczęły powstawać dopiero po upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku.

Dwudniowy zjazd w Zakopanem odbył się z okazji 155-lecia utworzenia „Sokoła” w Polsce i 135-lecia utworzenia go w Stanach Zjednoczonych. Uczestników goszczono w kinie „Sokół” przy ulicy Orkana, tuż przy Krupówkach.

Na zjeździe prezes Towarzystwa – pan Damian Małecki zaprezentował „Pamiętnik Sokolstwa Polskiego”, opisujący odrodzenie się „Sokoła” we współczesnej Polsce.

Następnie wybitnych współczesnych sokolników odznaczono „Odznaką Sokoła” (w przedwojennej Polsce było to bardzo prestiżowe odznaczenie, które przyznano m. in. : generałowi Józefowi Hallerowi, Romanowi Dmowskiemu czy Ignacemu Janowi Paderewskiemu). Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości przyznany przez prezydenta otrzymał pan Stanisław Marduła, prezes gniazda w Zakopanem. Na uroczystość przybyli też: wojewoda małopolski Łukasz Kmita i starosta Powiatu Tatrzańskiego Piotr Bąk.

Zjazdowi towarzyszyła wystawa przygotowana przez IPN pt. „Ramię krzep-Ojczyźnie służ”, pokazująca „Sokoła” w Stanach Zjednoczonych. O wystawie opowiadał przedstawiciel IPN pan Grzegorz Trzyna.

Wszystkie pamiątki po tamtejszym „Sokole” zostały przekazane do Polski i są eksponowane w muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce.

https://www.muzeumpulaski.pl/aktualnosci/874-wystawa-ramie-krzep-ojczyznie-sluz