Jak zapobiegać żylakom nóg przy stojącej pracy?

Chociaż pozycja stojąca jest dla człowieka całkowicie naturalna, standardowym zaleceniem mającym na celu ograniczenie powstawania żylaków na nogach jest unikanie długotrwałego stania. Jak im zapobiec, jeśli wykonywany zawód związany jest z wielogodzinnym staniem?

Żylaki na nogach – przyczyny powstawania i czynniki ryzyka

Żylaki na nogach stanowią jeden z objawów zaawansowanej niewydolności żylnej, której bagatelizowanie może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych jak  zapalenie żylaków lub zakrzepica żył¹. Dlatego pojawienie się żylaków na nogach powinno być powodem bezzwłocznej konsultacji ze specjalistą.

Przyczyny powstawania żylaków na nogach

Krew w żyłach płynie zawsze w stronę serca, co w przypadku pozycji stojącej i naczyń żylnych położonych w dolnych partiach nóg wydaje się naprawdę trudnym wyzwaniem. Siła grawitacji sprzyja powstawaniu żylaków kończyn dolnych, jednak znajdujące się w żyłach zastawki przeciwdziałają cofaniu się krwi. Jeśli nie funkcjonują prawidłowo (w wyniku defektów wrodzonych lub nabytych), występuje tzw. refluks żylny, a skutkiem zastojów krwi jest zwiększone ciśnienie w naczyniu doprowadzające do jego rozszerzania, a nawet pękania². Mała elastyczność i napięcie ścian naczyń żylnych dodatkowo przyczyniają się do powstawania typowego wyglądu żylaków na nogach (poskręcanych i wystających ponad powierzchnię skóry rozszerzonych żył).

Czynniki wpływające na ryzyko powstawania żylaków na nogach

Na niewydolność żylną choruje ponad 30–40 proc. dorosłych Polaków ³, nie ma większych różnic w częstości zachorowań pomiędzy mieszkańcami Polski i innych krajów rozwiniętych, wszędzie zauważa się również, że zdecydowaną większość chorych stanowią kobiety⁴. Poza płcią ryzyko wystąpienia niewydolności żylnej zwiększa:

• wiek;
• obciążenia genetyczne (niewydolność żylna u przodków);
• wysoki wzrost;
• otyłość;
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej i hormonalnej terapii zastępczej;
• ciąża (każda kolejna to dodatkowe ryzyko);
• brak aktywności fizycznej;
• picie alkoholu i palenie papierosów;
• korzystanie z sauny i branie gorących kąpieli;
• noszenie butów na wysokim obcasie i obcisłych ubrań;
• długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej lub stojącej.

Żylaki nóg – postępowanie profilaktyczne

Znajdując się w grupie narażonej na wystąpienie niewydolności żylnej, można wprowadzić pewne zmiany w postępowaniu, by zapobiec lub opóźnić pojawienie się żylaków na nogach. Wśród zaleceń profilaktycznych znajduje się więc eliminacja czynników zwiększających ryzyko wystąpienia choroby oraz reagowanie na jej pierwsze objawy. Jednak, o ile zmiana nawyków dotyczących żywienia, nałogów czy aktywności fizycznej wydaje się możliwa, o tyle nie zawsze możliwa jest eliminacja innych czynników, w tym zrezygnowanie z długotrwałego stania, jeśli wykonywany zawód wiąże się z nim nierozerwalnie.

Zapobieganie żylakom w pracy stojącej

Wielogodzinne stanie dotyczy wielu zawodów i wiąże się z dolegliwościami, wśród których znajdują się np. bóle pleców. U osób obciążonych ryzykiem wystąpienia niewydolności żylnej wiąże się przede wszystkim z zagrożeniem powstania żylaków na nogach. W czasie długotrwałego stania ponad 20 proc. krwi gromadzi się w obrębie nóg², dlatego podjęcie działań zapobiegających żylakom nóg przy stojącej pracy wydaje się konieczne już na samym początku, zanim pojawią się objawy.

W czasie wykonywania pracy stojącej warto przestrzegać zasad, takich jak:

• przenoszenie ciężaru ciała z nogi na nogę;
• używanie podnóżka umożliwiającego trzymanie jednej nogi wyżej;
• robienie przerw na ćwiczenia i rozruszanie się;
• ograniczenie stania w sytuacjach, w których nie jest konieczne.

Osobom z grup ryzyka zaleca się stosowanie pończoch uciskowych, rajstop uciskowych lub podkolanówek, produkty te przeznaczone są zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn. W przypadku odczuwania napięcia, bólu lub ciężkości nóg warto od razu sięgnąć po preparat przynoszący ulgę, np. Diosminex żel.

Objawy niewydolności żylnej powinny być skonsultowane ze specjalistą. Lekarz może zalecić leki na żylaki na nogach. Działanie tabletek na żylaki polega przede wszystkim na poprawieniu napięcia ścian naczyń żylnych, wzmocnieniu i zmniejszenie ich przepuszczalności. Można również zastosować działającą miejscowo maść na żylaki, która ma podobne działanie. Konieczne jest jednak przeprowadzenie diagnostyki i podjęcie właściwego leczenia.

Bibliografia                                                                

1. Łastowiecka-Moras E., Przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych – schorzenie związane z rodzajem wykonywanej pracy, 2015; Tom 6; 16-19
2. Dbajmy o nogi, leczmy żylaki; https://izba-lekarska.pl/numer/numer-201306
3. Neubauer-Geryk J., Bieniaszewski L., Przewlekła choroba żylna — patofizjologia, obraz kliniczny i leczenie, 135-141, 2009.