Czym jest zjawisko kontrastu następczego?

Kontrast następczy, inaczej zwany powidokiem, to dość często doświadczane zjawisko związane z narządem wzroku. Powidoki zdarzają się najczęściej w sytuacji, kiedy przez dłuższą chwilę wpatrujemy się w słońce, a następnie przeniesiemy wzrok w innym kierunku i widzimy przed oczami czarną plamę. Dla niektórych to zjawisko optyczne bywa dość stresujące, dlatego warto dowiedzieć się, co wywołuje ten efekt, jakie są jego konsekwencje oraz w jaki sposób można lepiej dbać o swoje oczy.

Magia powidoku

Czy wiecie, że ponad 80% bodźców odbieranych ze świata zewnętrznego dociera do mózgu właśnie za pomocą wzroku? Zjawisko optyczne, jakim jest kontrast następczy, jest bardzo złożone, a podczas kontrolowanych ćwiczeń wzrokowych może dać niezwykłe efekty. Na czym ono polega? W skrócie, powidok działa na zasadzie odbicia obrazu na siatkówce i przeniesienia go w inne miejsce po odwróceniu wzroku. Ta cecha naszych oczu potrafi tworzyć nawet skomplikowane kształty czy kolorować obrazy! Jak powstaje powidok? Jest to związane z budową siatkówki, w której receptory światłoczułe są połączone w pary odpowiedzialne za widzenie np. koloru zielonego z kolorem czerwonym (każda para dopełnia się do achromatyczności). Każdy receptor wysyła odebrane informacje do tzw. komórki zbiorcze. Gdy więc wpatrujemy się w dany obiekt odpowiednio długo (min. 15-20 sekund), pobudzone receptory jednego koloru wysyłają informację o danym obrazie do mózgu, a po zwróceniu wzroku w innym kierunku obraz odbija się w negatywie – dochodzi bowiem do wyczerpania receptora jednego koloru na siatkówce. To wrażenie, bądź iluzja optyczna, nie utrzymuje się zbyt długo, zaledwie kilka sekund po ekspozycji na dany obiekt. Czy powidok jest niebezpieczny dla narządu wzroku? Nie, to naturalne zjawisko związane z narządem wzroku. Jednak długotrwałe wpatrywanie się (bez mrugania) w monitor komputera czy w słońce jest szkodliwe dla oczu i może prowadzić do trwałego uszkodzenia wzroku. Dlatego eksperymentując z kontrastem następczym lepiej omijać słońce.

Jak dbać o wzrok?

Warto pamiętać, że powidok to zjawisko optyczne związane z wpatrywaniem się w jakiś punkt i odwzorowywaniem tego obrazu kilka sekund później. Wszelkie inne wrażenia wzrokowe, takie jak błyski w oczach, mroczki czy widma mogą być związane z zaburzeniami układu neurologicznego, a powtarzające się wymagają wizyty u lekarza i diagnostyki. W dzisiejszych czasach łatwo jest zapomnieć, że oczy to narząd, który wymaga szczególnej troski. Mając tendencję do wielogodzinnego spędzania czasu przed ekranami elektronicznymi, często bagatelizuje się podrażnione, przekrwione oczy czy nawet oznaki zapalenia spojówek, a nieleczone schorzenia nieuchronnie prowadzą do pogorszenia wzroku. Jak można lepiej dbać o oczy? Przede wszystkim higiena. Mycie rąk, delikatny demakijaż, zaprzestanie tarcia lub pocierania oczu oraz wycieranie twarzy czystym ręcznikiem to podstawa. Po drugie, regularne wizyty u lekarza okulisty lub optometrysty. Bardzo prawdopodobne, że masz wadę wzroku, która wymaga korekcji – warto to zbadać i zdiagnozować. Szacuje się, że ponad 70% Polaków może mieć problem z pogarszającym się wzrokiem, a najczęstsze wady refrakcji to krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm. Można je skutecznie korygować za pomocą okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych (lub korzystać z obu tych metod w zależności od potrzeb). Jeśli nigdy wcześniej nie próbowaliście nosić soczewek kontaktowych, pora zwrócić się do optometrysty po konsultację i dopasowanie darmowych soczewek testowych. Zwykle nosi się je po kilka dni, by zobaczyć, który producent lub rodzaj soczewki spełnia wymagania. Co ciekawe, noszenie soczewek niejako wymusza na użytkowniku zwiększoną higienę, co w rezultacie przyczynia się do lepszej ochrony przed infekcjami oczu i lepszej diagnostyki wad refrakcji. Po trzecie, aby dbać o wzrok można codziennie wykonywać proste ćwiczenia gałki ocznej. Skoro ćwiczy się ciało by zachować dobrą kondycję, to dlaczego zapomina się o oczach, które także posiadają swój aparat ruchowy i mięśnie? Przykładowe ćwiczenia można znaleźć w Internecie lub zapytać okulisty podczas wizyty. Nawet kilka minut ćwiczeń gałki ocznej dziennie przyniesie nieoczekiwane efekty.