Jerzy Giza – Honorowy Obywatel Nowego Sącza [Zdjęcia]

Jerzy Giza został wczoraj, 8 listopada Honorowym Obywatelem Miasta Nowego Sącza. Tytuł przyznała mu Rada Miasta Nowego Sącza. Z tej okazji odbyła się uroczysta sesja Rady miasta Nowego Sącza. W sesji wzięli udział m.in.: parlamentarzyści, radni wojewódzcy, władze miasta na czele z przewodniczącą Rady Miasta Iwoną Mularczyk i prezydentem Ludomirem Handzlem, radni, szefowie służb mundurowych, duchowni oraz przyjaciele Jerzego Gizy.

Czytaj również: Czego boi się sądecki Ratusz? [Felieton]

– Do naszego, sądeckiego panteonu postaci godnych, które mogą być dla nas wzorcem i drogowskazem zachowań, które zapisały się i pisały kolejne stronice kroniki naszego miasta, obchodzącego swoje 727 urodziny, Rada Miasta dopisała kolejną: Jerzego Gizę – profesora oświaty, działacza niepodległościowego i społecznego, miłośnika przeszłości tej nam bliższej i dalszej, tej nowosądeckiej, małopolskiej i naszej Ojczyzny – mówił wiceprzewodniczący Rady Miasta Nowego Sącza Artur Czernecki, który był wnioskodawcą przyznania Jerzemu Gizie honorowego tytułu. – Jerzy Giza, którego dzisiaj honorujemy, dzieli swoje uczucia między rodzinne gniazdo – Nowy Sącz i także bliski i nam Kraków.

Honorowemu Obywatelowi składały gratulacje m.in. osoby, które ten zaszczytny tytuł otrzymały w latach ubiegłych. Był wśród nich ks. Stanisław Czachor, dr Krzysztof Pawłowski i Zbigniew Konieczek. Gratulacje złożył także wicestarosta nowosądecki Antoni Koszyk wręczając Jerzemu Gizie obraz sądeckiego artysty Wacława Jagielskiego.

Spotkanie uświetnił występ Chóru Scherzo działającego przy I Liceum Ogólnokształcącym oraz zespół Barbary i Aleksandra Porzucków złożony z uczniów i absolwentów I LO.

Warto wiedzieć:
Jak czytamy w laudacji, „Jerzy Giza – rocznik 1957 r., jest synem Tadeusza i Jadwigi Kucz – herbu Łada. Rodzina kultywowała patriotyczne tradycje przodków, walczących w powstaniu styczniowym i bliższej nam historii – kampanii wrześniowej. W tej rodzinie zawołanie „Bóg – Honor – Ojczyzna” nie było li tylko pustym frazesem. Zapewne atmosfera w rodzinie i żywa tradycja zdeterminowała zainteresowania i ścieżki życiowe profesora Jerzego Gizy. Jest on absolwentem Długoszowej rodziny – I Liceum Ogólnokształcącego. Maturę zdał w 1976 roku. Studia w Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie na Wydziale Historii zakończył w 1982 roku. Pracę zawodową rozpoczął w Szkole Podstawowej nr 13 w Krakowie, gdzie z przerwą (stan wojenny) pracował 7 lat. „Za działalność sprzeczną z socjalistycznym i laickim charakterem szkoły” ówczesne władze pozbawiły go prawa do wykonywania zawodu w szkolnictwie państwowym. W latach 80. Ubiegłego wieku Jerzy Giza uczestniczył w działalności opozycyjnej krakowskich i nowosądeckich środowisk niepodległościowych. Był m.in. autorem i współautorem wielu niezależnych od władz komunistycznych wystaw historycznych, koncertów oraz obchodów patriotycznych. Wśród nich, m.in.: ekspozycji historycznej o generale Józefie Kustroniu i kapelanie Legionów – zakonnemu ojcu Kosmie Lenczowskim. Jerzy Giza był członkiem Akcji na Rzecz Niepodległości, Kongresu Solidarności Narodu, Stronnictwa Wierności Rzeczypospolitej (Klubów Służby Niepodległości) i współpracownikiem wielu tytułów prasy podziemnej, m. in.: Solidarność Narodu, Polska Jutra, Wiadomości Nowosądeckie, Sowiniec oraz polskiej prasy emigracyjnej, między innymi ukazujących się w Londynie: Tygodnia Polskiego i Dziennika Polskiego”.

Wśród wielu, bardzo wielu aktywności, których był pomysłodawcą, inicjatorem, czy współudziałowcem wspomnę tylko te dotyczące Nowego Sącza i Sądecczyzny. Profesor Jerzy Giza doprowadził do założenia Towarzystwa imienia generała Józefa Kustronia w Nowym Sączu. Towarzystwo działało tylko cztery lata, bowiem „za godzenie w żywotne interesy państwa” zostało rozwiązane przez władze komunistyczne. W roku 1987 był założycielem konspiracyjnego Komitetu Uczczenia Pamięci Sądeczan Pomordowanych na Wschodzie, który po przemianach ustrojowych przekształcił się w Sądecką Rodzinę Katyńską. Nie mogę nie wspomnieć, iż profesor Jerzy Giza był współpracownikiem władz RP na Wychodźstwie, a zwłaszcza ministra ds. Kraju, a później ostatniego emigracyjnego prezydenta Rzeczypospolitej, Ryszarda Kaczorowskiego – również Honorowego Obywatela naszego miasta. Był kurierem przewożącym materiały z Londynu do Polski, w tym między innymi odznaczenia od prezydenta Rzeczypospolitej na Wychodźstwie dla sądeczan: ojca Adama Wiktora, Andrzeja Szkaradka, porucznika Józefa Bieńka i Bogdana Sekuły.

Współpracował także z sądeckimi działaczami niepodległościowymi i solidarnościowymi. Był łącznik pomiędzy Warszawską Rodziną Legionistów i Peowiaków a Związkiem Legionistów Polskich w Nowym Sączu i Krakowie. Ma status pokrzywdzonego za działalność niepodległościową w kraju i współpracę z Władzami RP na Uchodźstwie, wydany przez Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie. Po zmianach ustrojowych, w 1989 r., utworzył i był dyrektorem pierwszej niepublicznej szkoły podstawowej w Polsce – Społecznej Szkoły Podstawowej nr 1 im. Józefa Piłsudskiego w Krakowie. Wyniesione z rodzinnego domu wartości z powodzeniem i skutecznie podtrzymuje i zaszczepia dzieciom i młodzieży pozostającej pod jego pieczą.

Profesor Jerzy Giza działa społecznie na wielu polach, m.in. w Komitecie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Krakowie. Od 2006 r. był jego wiceprzewodniczącym, a od 2017 r. przewodniczy temu gremium, działającemu przy krakowskim Oddziale IPN.

Wśród kilkudziesięciu publikacji książkowych autorstwa Jerzego Gizy kilkanaście dotyka bezpośrednio naszego miasta i regionu. Wśród nich są: „Nowosądecka lista katyńska” wydanie pierwsze i drugie, do których suplement zamieścił w Almanachu Sądeckim, „Sądeccy generałowie w służbie polskiej i obcej”, „Cmentarz Komunalny w Nowym Sączu – rejestr zasłużonych”, „Sądeccy Kawalerowie Virtuti Militari 1918-1920”, „József Fejérváry – Honorowy Obywatel Nowego Sącza”, „Ryszard Kaczorowski najpierwszy szkoły obywatel”, „Sądecki garnizon i jego żołnierze 1918-1922” tom pierwszy i drugi, „Generał Józef Giza. Virtute et armis”, „Legioniści nowosądeckich gimnazjów czasu Wielkiej Wojny”. Bardzo owocna była współpraca Jerzego Gizy z „Almanachem Sądeckim”, w którym zamieścił kilkadziesiąt publikacji traktujących o historii Nowego Sącza i jego obywatelach. Wiele z nich to prace pionierskie, przybliżające sądeczanom wydarzenia i postacie, które zasłużyły na ich przypomnienie współczesnym. Ma też na swym publicystycznym i naukowym koncie setki opracowanych i opublikowanych życiorysów żołnierzy związanych z Sądecczyzną. Za Sandecjana, książki o Nowym Sączu i regionie Jerzy Giza uhonorowany został nagrodą im. Szczęsnego Morawskiego za: „Nowosądecką listę katyńską” – najlepszą publikację dotyczącą dziejów i kultury Sądecczyzny. Kilkakrotnie przypadła mu w udziale nagroda imienia księdza profesora Bolesława Kumora za najlepszą sądecką książkę, a były to: „Organizacja Wolność 1918”   oraz „Sądecki garnizon i jego żołnierze 1918-1922”, a także za twórczość historyczną, jako najlepszemu sądeckiemu autorowi.

Profesor Jerzy Giza był inicjatorem, współfundatorem i współrealizatorem historyczno-patriotycznych tablic w Nowym Sączu: dowódców 1 pułku Strzelców Podhalańskich, generała Józefa Kustronia oraz tablicy katyńskiej wmurowanych w kościele św. Kazimierza; marszałka Józefa Piłsudskiego – w kościele kolejowym, pułkownika Mikołaja Gizy – komendanta zamku królewskiego z XVII wieku – w kościele ojców jezuitów. Ponadto zaangażowany był w: przywrócenie tablic na zamku królewskim w Nowym Sączu, poświęconych poległym żołnierzom 1 pułku Strzelców Podhalańskich w latach 1918-1920, powrót mauzoleum Bronisława Pierackiego na Stary Cmentarz, wmurowanie tablicy 100-lecia odzyskania niepodległości na Domu im. Bronisława Pierackiego, czy w wykonanie repliki sztandaru 1 pułku Strzelców Podhalańskich dla 1 batalionu Strzelców Podhalańskich w Rzeszowie. Za swoją działalność pedagogiczną, kulturalną, niepodległościową i społeczną został uhonorowany wieloma odznaczeniami państwowymi i resortowymi: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski przyznanym przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego za wybitne zasługi w działalności na rzecz społeczności lokalnej i za upamiętnianie miejsc pamięci narodowej, Krzyżem Wolności i Solidarności, Medalem „Niezłomny w słowie” za działania na rzecz wolności słowa w Polsce i Medalem „Dziękujemy za Wolność” przyznanymi przez NSZZ Solidarność, Srebrnym Medalem Jana Pawła II – przyznanym przez metropolitę krakowskiego, Krzyżem Św. Franciszka od prowincjała Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów w Krakowie, pamiątkowym Krzyżem „Stulecia wymarszu I kompanii kadrowej” Związku Piłsudczyków.

Sądeczanie również honorowali dokonania Jerzego Gizy: Medalem 700-lecia Nowego Sącza, Tarczą Herbową Zasłużony Dla Miasta Nowego Sącza, Odznaką Honorową Karpackiego Oddziału Straży Granicznej, Krzyżem Sądeckim.

Profesor Jerzy Giza nie zerwał związków z rodzinnym miastem. Stale wzbogaca go, opisuje jego dzieje i ludzi. Współpracował i współpracuje z sądeckimi organizacjami, instytucjami i samorządem miejskim.

Opr. Rafał Kmak
Fot. Maria Olszowska