Nie żyje porucznik Helena Wiktor ps. „Konwalia”. Była ostatnią łączniczką „Żandarmerii PPAN”

W wieku 93 lat zmarła porucznik Helena Wiktor ps. „Konwalia”. Była ostatnią łączniczką „Żandarmerii PPAN” Stanisława Pióry ps. „Emir”. Córka Jana i Marii z domu Zaczyk. Przyszła na świat 5 listopada 1928 r. w Popardowej. Ojciec w wieku 17 lat zaciągnął się do Legionów Polskich. Zmarł w wieku 40 lat (w 1941 r.) na gruźlicę. Miała czwórkę rodzeństwa: Marię, Janinę, Eugeniusza i Juliana – członka antykomunistycznej Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej  ps. „Kuba”, „Jaskółka”. Członkiem PPAN był także jej wujek (brat matki) Jan Zaczyk ps. „Czarny”. Zmarła wczoraj 11 kwietnia 2022 roku o godz. 19:55 w nowosądeckim szpitalu. Uroczystości pogrzebowe odbędą się w Maciejowej (gm. Łabowa), w dniu 19 kwietnia godz. 15:00, gdzie bohaterka spocznie na parafialnym cmentarzu.

Czytaj również: Rocznica katyńska. Uroczystości w Lasku Falkowskim [Nagranie, zdjęcia]

Helena Wiktor (ur. 1928) pochodziła z Maciejowej. W 1948 r. została zaprzysiężona na członka organizacji przez kolegę Adolfa Cecura ps. „Żbik”. Do jej zadań należało m.in. noszenie meldunków i lekarstw dla partyzantów. Pomagała też przenosić broń. We wrześniu 1948 r. została aresztowana, a 10 grudnia tego samego roku, po brutalnym śledztwie, Sąd Wojskowy skazał ją na pięć lat więzienia. Na wolność wyszła po trzech latach, trzech miesiącach i tygodniu odsiadki. W latach 90. XX wieku Sąd Okręgowy w Krakowie unieważnił wyrok komunistycznego sądu. Otrzymała awans na podporucznika, „Odznakę weterana walk o Niepodległość” i „Tytuł weterana walk o Niepodległość”. W ramach konkursu krakowskiego IPN uczennica Zespołu Szkół Elektro-Mechanicznych Justyna Stelmach poświęciła Helenie Wiktor artykuł pt. „Kobiety Wyklęte” opublikowany w  czasopiśmie Sądeczanin 4 (73) z 2014 r. i książce „Żołnierze Wyklęci – sądeccy bohaterowie antykomunistycznego podziemia”, IPN Kraków 2016 r.

Polska Podziemna Armia Niepodległościowa działała na Sądecczyźnie od 1947 do 1949 r. Jej zbrojny trzon stanowiła tzw. „Żandarmeria”. Komendantem organizacji był Stanisław Pióro ps. „Emir”, a kapelanem ks. Władysław Gurgacz ps. „Sem”. Oddział PPAN „Żandarmeria” został rozbity w pobliżu Niżnych Rużbachów na terenie Słowacji w sierpniu 1949 r., podczas próby przedostania się na Zachód. Fikcyjny plan ucieczki przygotował wprowadzony do oddziału agent bezpieki. Akcją, w której wzięło udział kilkudziesięciu czechosłowackich i polskich milicjantów i żołnierzy dowodził ubek Stanisław Wałach. Miesiąc później, po politycznym procesie, strzałem w tył głowy zabito skazanego na śmierć ks. Gurgacza.

źródło i fot.: Jacek Zygadlewicz

Opracowanie: miastoNS.pl